Bố thắng xe nâng là bộ phận then chốt trong hệ thống phanh, trực tiếp quyết định đến khả năng giảm tốc và đảm bảo an toàn khi vận hành xe nâng. Đây là chi tiết nhỏ nhưng lại chịu áp lực và ma sát liên tục, vì vậy việc hiểu rõ cấu tạo cũng như nguyên lý hoạt động là rất cần thiết. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện về bố thắng xe nâng, từ đó sử dụng và bảo dưỡng hiệu quả hơn. Hãy cùng Xe nâng Yale Việt Nam tìm hiểu chi tiết ngay sau đây.

Nội dung chính

1. Bố thắng xe nâng là gì? Các loại bố thắng xe nâng phổ biến

Bố thắng xe nâng là bộ phận tạo lực ma sát khiến bánh dừng quay khi tài xế tác động phanh. Bố thắng nằm trong hệ thống phanh tang trống (drum brake) hoặc phanh đĩa tùy theo thiết kế từng model. Bố trí chính xác của bố thắng giúp đảm bảo an toàn cho vận hành, bảo vệ hàng hóa và giảm rủi ro tai nạn trong kho.

Các loại bố thắng hiện dùng phổ biến gồm bốn nhóm vật liệu: resin (phi kim), semi-metal (bán kim loại), metal (toàn kim loại) và ceramic (gốm). Mỗi nhóm có ưu nhược riêng về hệ số ma sát, khả năng chịu nhiệt, độ bền và tiếng ồn khi phanh. Lựa chọn loại phù hợp phụ thuộc vào điều kiện làm việc, tải trọng và tần suất phanh.

Bố thắng phanh tang trống vẫn được ứng dụng rộng rãi trên xe nâng vì cấu tạo đơn giản và chi phí bảo trì thấp. Bố thắng phanh đĩa xuất hiện trên một số dòng cao cấp bởi khả năng tản nhiệt tốt và lực phanh ổn định khi làm việc nặng. Nhà quản lý kho thường cân nhắc giữa chi phí đầu tư và hiệu suất dài hạn khi chọn loại phù hợp.

Bố thắng xe nâng là bộ phận tạo lực ma sát khiến bánh dừng quay khi tài xế tác động phanh

2. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của bố thắng xe nâng

Bố thắng xe nâng là một bộ phận rất quan trọng trong hệ thống phanh, đảm nhận vai trò trực tiếp tạo ma sát để giảm tốc hoặc dừng hẳn xe nâng. Để hiểu rõ hơn, chúng ta cần phân tích cả cấu tạo và nguyên lý hoạt động của bố thắng.

Cấu tạo của bố thắng xe nâng

Bố thắng xe nâng thường có thiết kế khá đơn giản nhưng lại đòi hỏi độ chính xác cao, gồm những thành phần chính sau:

Phần đế kim loại (Back Plate): Đây là lớp nền bằng thép chịu lực, giúp cố định bố thắng và gắn chặt vào cụm phanh. Phần đế này phải đủ chắc chắn để chịu được áp lực lớn trong quá trình phanh.
Lớp ma sát (Friction Material): Là thành phần quan trọng nhất, thường được làm từ hợp chất hữu cơ, gốm hoặc bán kim loại. Lớp ma sát này tiếp xúc trực tiếp với tang trống hoặc đĩa phanh để tạo lực hãm.
Chất kết dính và lớp đệm: Dùng để liên kết chắc chắn giữa phần ma sát và đế kim loại, đồng thời có tác dụng giảm rung, hạn chế tiếng ồn khi phanh.
Cơ cấu hỗ trợ khác: Tuỳ từng loại phanh (phanh tang trống hay phanh đĩa), bố thắng có thể đi kèm lò xo hồi, chốt giữ hoặc các phụ kiện nhỏ để đảm bảo khả năng hoạt động trơn tru.

Nguyên lý hoạt động của bố thắng xe nâng

Nguyên lý phanh của xe nâng dựa trên ma sát giữa bố thắng và bề mặt quay (tang trống hoặc đĩa phanh). Cụ thể:

Khi người vận hành đạp bàn đạp phanh, lực từ bàn đạp sẽ được truyền qua hệ thống thủy lực hoặc cơ khí đến cụm phanh.
Cơ cấu phanh sẽ ép bố thắng tỳ sát vào bề mặt quay (đĩa phanh hoặc tang trống).
Lực ma sát sinh ra sẽ làm giảm tốc độ quay của bánh xe, từ đó xe nâng giảm tốc hoặc dừng hẳn.
Khi người lái nhả bàn đạp phanh, lò xo hồi sẽ kéo bố thắng trở về vị trí ban đầu, tránh tình trạng ma sát liên tục làm mòn nhanh bố thắng.

Bố thắng xe nâng là một bộ phận rất quan trọng trong hệ thống phanh

3. Dấu hiệu nhận biết bố thắng xe nâng hết hạn, hư hỏng

Tiếng kêu kim loại cạ khi phanh là dấu hiệu khẩn cấp cho thấy lót có thể đã mòn đến phần kim loại nền hoặc có dị vật kẹt. Kiểm tra trực quan bề mặt lót giúp xác nhận lớp ma sát còn bao nhiêu mm; khi độ dày đạt ngưỡng giới hạn cần thay. Các nhà sửa chữa chuyên nghiệp khuyến nghị thay khi lót mòn còn 1.5–2 mm tùy model.

Cảm giác bàn đạp phanh bị “chìm” hoặc cần đạp sâu hơn mức bình thường cho thấy mất hiệu suất thủy lực hoặc lót đã suy giảm. Kỹ thuật viên cần đo hành trình pittông, kiểm tra dầu phanh và độ kín của hệ thống để loại trừ nguyên nhân khác trước khi kết luận về bố thắng. Thông thường, hiện tượng này báo hiệu cần can thiệp trong vòng 24–72 giờ khi phát hiện.

Hiện tượng rung giật khi phanh xuất hiện nếu trống phanh bị lõm hoặc lót phanh không tiếp xúc đều. Thiết bị đo độ tròn của trống và kiểm tra vết mòn từng điểm sẽ chỉ ra vùng cần gia công hoặc thay trống. Nếu trống bị mòn sâu thì thay toàn bộ cụm phanh giúp tránh hư hại nhanh cho chi tiết liên quan.

Xuất hiện bụi phanh nhiều, mảnh vụn bám quanh trống hoặc trên sàn kho là dấu tổn hại lót nghiêm trọng. Vụn lót có thể gây chày xước bề mặt trống nếu không xử lý sớm. Khi thấy bụi màu đen hoặc xám xuất hiện theo vệt đều quanh trống, kỹ thuật viên nên tháo kiểm tra ngay để tránh thiệt hại lan rộng.

Tiếng kêu kim loại cạ khi phanh là dấu hiệu khẩn cấp cho thấy lót có thể đã mòn đến phần kim loại nền hoặc có dị vật kẹt

4. Hướng dẫn bảo dưỡng và thay thế bố thắng xe nâng

Bố thắng xe nâng nếu được chăm sóc và thay thế đúng cách sẽ kéo dài tuổi thọ và đảm bảo an toàn trong suốt quá trình vận hành. Người sử dụng cần lưu ý những điểm sau:

Bảo dưỡng định kỳ

Luôn kiểm tra độ mòn của bố thắng sau một số giờ hoạt động nhất định (thường từ 250 – 300 giờ).
Vệ sinh cụm phanh, đặc biệt là tang trống hoặc đĩa phanh, để tránh bụi bẩn, dầu mỡ bám làm giảm ma sát.
Kiểm tra tình trạng dầu phanh (với hệ thống phanh thủy lực), đảm bảo không bị thiếu hoặc lẫn tạp chất.
Nghe tiếng phanh: nếu có âm thanh rít hoặc rung lắc bất thường, cần kiểm tra ngay vì có thể bố thắng đã mòn hoặc lệch.

Thay thế bố thắng

Khi độ dày lớp ma sát giảm xuống dưới mức cho phép (thường dưới 2–3 mm), phải thay ngay.
Nếu phát hiện bố thắng bị cháy xém, nứt hoặc tróc lớp ma sát thì không được tiếp tục sử dụng.
Thay bố thắng theo cặp (trái – phải) để đảm bảo cân bằng lực phanh.
Sau khi thay, cần chạy rà bố thắng trong vài giờ đầu để lớp ma sát mới bám đều vào tang trống hoặc đĩa phanh.

Bố thắng xe nâng nếu được chăm sóc và thay thế đúng cách sẽ kéo dài tuổi thọ

5. Các yếu tố ảnh hưởng đến độ bền của bố thắng xe nâng

Độ bền của bố thắng không chỉ phụ thuộc vào chất lượng sản xuất mà còn bị chi phối bởi nhiều yếu tố khác trong quá trình sử dụng:

Tải trọng xe nâng: Xe thường xuyên nâng quá tải hoặc vận chuyển hàng nặng hơn thiết kế sẽ làm hệ thống phanh phải hoạt động với cường độ cao, khiến bố thắng nhanh mòn hơn.
Thói quen vận hành: Người lái phanh gấp, phanh liên tục hoặc giữ chân phanh trong khi đang di chuyển sẽ làm tăng ma sát và sinh nhiệt, rút ngắn tuổi thọ bố thắng.
Điều kiện mặt bằng làm việc: Sàn kho gồ ghề, dốc cao hoặc trơn trượt khiến phanh phải hoạt động nhiều hơn, làm bố thắng mau hỏng.
Môi trường xung quanh: Làm việc trong môi trường nhiều bụi, hóa chất, hoặc nơi có độ ẩm cao sẽ khiến bố thắng dễ bị bám bẩn, gỉ sét và giảm hiệu quả.
Chất lượng bảo dưỡng: Nếu không vệ sinh, tra dầu mỡ, kiểm tra dầu phanh và thay thế định kỳ, bố thắng sẽ nhanh xuống cấp và dễ gây nguy hiểm.

Xe nâng Yale Việt Nam luôn sẵn sàng đồng hành để mang lại sự an tâm tuyệt đối cho khách hàng

Qua những phân tích trên, có thể thấy bố thắng xe nâng giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo an toàn và hiệu suất khi vận hành. Việc nắm rõ cấu tạo, nguyên lý hoạt động cũng như cách bảo dưỡng sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và kéo dài tuổi thọ thiết bị. Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp phụ tùng chính hãng và dịch vụ bảo trì uy tín, Xe nâng Yale Việt Nam luôn sẵn sàng đồng hành để mang lại sự an tâm tuyệt đối cho khách hàng.

Thông tin liên hệ: