Trong hệ thống truyền động của xe nâng, biến mô xe nâng đóng vai trò thiết yếu trong việc truyền và khuếch đại mô-men xoắn. Để sử dụng thiết bị hiệu quả và bền bỉ, người vận hành cần hiểu rõ cấu tạo, nguyên lý hoạt động cũng như các lỗi thường gặp của bộ phận này. Cùng Xe nâng Yale Việt Nam tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây.

Biến mô xe nâng giữ vai trò quan trọng trong truyền và khuếch đại mô-men xoắn

Nội dung chính

1. Biến mô xe nâng là gì?

Biến mô xe nâng (torque converter) là một bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền động thủy lực, có nhiệm vụ truyền lực từ động cơ đến hộp số mà không cần kết nối cơ khí trực tiếp. Thông qua chất lỏng thủy lực, biến mô giúp tăng mô-men xoắn đầu ra, hỗ trợ xe nâng hoạt động êm ái, đặc biệt trong điều kiện tải nặng.

Biến mô xe nâng là bộ truyền động thủy lực giúp truyền lực từ động cơ đến hộp số và khuếch đại mô-men xoắn

2. Cấu tạo của biến mô xe nâng

Trước khi tìm hiểu nguyên lý hoạt động, hãy cùng khám phá cấu tạo cơ bản của biến mô xe nâng. Cấu tạo này bao gồm bốn bộ phận chính, làm việc ăn khớp với nhau trong môi trường dầu truyền động:

Vỏ biến mô: Là lớp vỏ kim loại kín, thường được làm từ hợp kim nhôm hoặc thép có độ bền cao, bao bọc toàn bộ các bộ phận bên trong như bơm, tua-bin và stator. Vỏ biến mô không chỉ đóng vai trò bảo vệ khỏi va đập, bụi bẩn và rò rỉ dầu mà còn trực tiếp kết nối với trục khuỷu động cơ, truyền lực quay từ động cơ đến bơm bên trong.
Bơm (Pump): Gắn trực tiếp với vỏ biến mô, bơm quay cùng trục khuỷu động cơ và có nhiệm vụ tạo ra dòng chất lỏng (thường là dầu thủy lực) chuyển động trong hệ thống. Bên trong bơm là các cánh quạt được thiết kế theo dạng ly tâm, khi quay sẽ đẩy dầu ra ngoài theo hướng quay, tạo áp lực cần thiết để truyền năng lượng cho tua-bin.
Tua-bin (Turbine): Tua-bin được gắn với trục đầu vào của hộp số. Tua-bin hoạt động như một bộ nhận lực chính, biến năng lượng thủy lực thành chuyển động cơ học.
Stator: Nằm giữa bơm và tua-bin, stator có nhiệm vụ điều hướng lại dòng dầu sau khi đi qua tua-bin để quay trở lại bơm. Nhờ có stator, dòng dầu được chuyển hướng hợp lý, tránh mất năng lượng do va chạm ngược dòng và góp phần khuếch đại mô-men xoắn ở giai đoạn khởi động.

Cấu tạo cơ bản của một biến mô xe nâng hiện nay

3. Nguyên lý hoạt động của biến mô xe nâng

Sau khi nắm rõ cấu tạo chi tiết, bạn sẽ dễ hình dung hơn cách biến mô xe nâng thực hiện chức năng truyền và khuếch đại mô-men xoắn. Cơ chế hoạt động của biến mô không diễn ra một cách đơn lẻ mà tuân theo một quá trình tuần hoàn, phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận bên trong. Toàn bộ quá trình được chia thành hai giai đoạn chính: giai đoạn khuếch đại mô-men xoắn khi xe khởi động và giai đoạn khớp nối khi xe vận hành ở tốc độ ổn định.

3.1. Giai đoạn khuếch đại mô-men xoắn (Torque Multiplication Stage)

Khi xe nâng khởi động, bơm quay tạo dòng chất lỏng tác động lên tua-bin. Trong giai đoạn này, stator đóng vai trò hướng dòng chảy ngược trở lại bơm, giúp tăng cường lực xoắn. Giai đoạn này quan trọng khi xe cần tăng tốc hoặc vượt tải trọng ban đầu.

3.2. Giai đoạn khớp nối (Coupling Stage)

Khi xe nâng đạt tốc độ ổn định, tốc độ quay của bơm và tua-bin gần bằng nhau. Khi đó, stator dừng vai trò khuếch đại và dòng chất lỏng tuần hoàn trực tiếp giữa bơm và tua-bin, giống như một khớp nối thủy lực.

Nguyên lý hoạt động của một biến mô xe nâng trên thị trường hiện nay

4. Chức năng và các loại biến mô xe nâng phổ biến

Biến mô xe nâng không chỉ làm nhiệm vụ truyền lực từ động cơ đến hộp số, mà còn đóng vai trò hấp thụ rung động trong quá trình vận hành. Tùy theo công suất và nhu cầu sử dụng, xe nâng hiện nay thường sử dụng một trong các loại biến mô sau:

Biến mô đơn: Là loại cơ bản nhất, có cấu tạo đơn giản gồm một bơm, một tua-bin và một stator. Biến mô đơn phù hợp với xe nâng tải nhẹ hoặc làm việc trong điều kiện bình thường. Ưu điểm là giá thành thấp, dễ bảo trì và vận hành ổn định ở tải trọng nhỏ. Tuy nhiên, hiệu suất khuếch đại mô-men xoắn không cao, không phù hợp với môi trường làm việc yêu cầu công suất lớn hoặc tải nặng thường xuyên.
Biến mô kép: Thường được trang bị trên các dòng xe nâng tải trọng lớn (trên 5 tấn), gồm hai tầng tua-bin hoặc hai bộ biến mô hoạt động song song, cho khả năng khuếch đại mô-men xoắn mạnh hơn. Ưu điểm của biến mô kép là có thể xử lý tải trọng lớn mà không làm giảm hiệu suất, hỗ trợ khởi động mượt và tăng tốc nhanh hơn. Tuy nhiên, cấu tạo phức tạp hơn nên chi phí và yêu cầu bảo dưỡng cũng cao hơn biến mô đơn.
Biến mô có khóa thủy lực: Đây là loại biến mô hiện đại, được tích hợp thêm bộ ly hợp khóa (lock-up clutch) nhằm kết nối trực tiếp giữa động cơ và hộp số ở tốc độ cao. Biến mô có khóa thủy lực là lựa chọn lý tưởng cho các doanh nghiệp cần tối ưu chi phí vận hành lâu dài, đồng thời đảm bảo khả năng vận hành mạnh mẽ trong suốt ca làm việc.

Hình ảnh biến mô xe nâng có khóa thủy lực

5. Các lỗi thường gặp của biến mô xe nâng và cách khắc phục

Trải qua thời gian sử dụng, biến mô xe nâng có thể gặp một số lỗi phổ biến ảnh hưởng đến hiệu suất vận hành và tuổi thọ thiết bị. Dưới đây là những sự cố thường gặp và cách khắc phục hiệu quả:

Rò rỉ dầu thủy lực: Tình trạng này thường do phớt làm kín bị mòn, lắp sai vị trí hoặc gioăng cao su bị lão hóa theo thời gian. Dấu hiệu nhận biết là dầu rỉ ra ở khu vực nối giữa động cơ và hộp số. Để khắc phục lỗi này, bạn cần kiểm tra chính xác vị trí rò, thay phớt mới và lắp lại đúng kỹ thuật.
Biến mô bị trượt: Biểu hiện là xe nâng yếu, khó di chuyển do biến mô không truyền đủ mô-men xoắn. Nguyên nhân phổ biến là mòn tua-bin hoặc dầu thủy lực bị thiếu. Trong trường hợp này, bạn nên kiểm tra mức dầu, bổ sung đúng loại và kiểm tra tình trạng các cánh bên trong biến mô.
Nhiệt độ dầu quá cao: Thường xảy ra khi két làm mát bị bụi bẩn, quạt gió yếu hoặc xe làm việc quá tải trong thời gian dài. Dầu quá nóng sẽ làm giảm độ nhớt, ảnh hưởng đến khả năng bôi trơn và gây hư hại bên trong. Bạn cần vệ sinh hệ thống làm mát và đảm bảo thông gió hiệu quả nếu gặp phải lỗi này.
Phát ra tiếng ồn bất thường: Nếu xuất hiện tiếng kêu rít, gõ lạch cạch trong khi vận hành, có thể vòng bi, stator hoặc bơm bên trong biến mô đã hư hỏng. Trường hợp này cần tháo kiểm tra kỹ từng chi tiết và thay thế bộ phận bị mòn. Nếu để lâu, lỗi có thể lan sang hộp số hoặc trục khuỷu gây hỏng nặng hơn.

Biến mô xe nâng sau thời gian sử dụng có thể gặp nhiều lỗi ảnh hưởng đến hiệu suất và tuổi thọ thiết bị.

Hiểu rõ biến mô xe nâng là gì, cấu tạo, nguyên lý hoạt động và các lỗi thường gặp sẽ giúp doanh nghiệp vận hành xe nâng hiệu quả, tiết kiệm chi phí bảo dưỡng và tăng tuổi thọ thiết bị. Nếu bạn đang tìm kiếm dòng xe nâng chất lượng cao, hiệu suất bền bỉ, Xe nâng Yale Việt Nam chính là đối tác đáng tin cậy với các giải pháp xe nâng tiên tiến đáp ứng nhu cầu từ vận hành nhẹ đến công nghiệp nặng.

Thông tin liên hệ: